Met een razend tempo test hij ze uit op zichzelf. Twee nieuwe chems per week. In gesprek met professioneel psychonaut, Neo-Shulginist (*) en wiskundige Dr. Zee. De uitvinder van 3MMC.
Een long distance call via Whatsapp. Het klinkt zo simpel, maar een een gesprek met Doc Zee is dat allerminst. Het is als een labyrint waarin alle mogelijke zijwegen worden ingeslagen. Een associatief denker, geboren in Israël, lange tijd in Nederland gewoond, waar hij een lab had en nu met gezin woonachtig in Amerika. Zijn nieuwe speeltuin!
Ik leer hem kennen via de documentaire The last days of legal highs, die de BBC een paar jaar geleden uitzond. In die documentaire zit een prachtige scène. Zee krijgt in Engeland de gelegenheid te spreken met een gebruiker van 3MMC, wat totaal nieuw voor hem is. Hij kende ‘zijn klanten’ helemaal niet. Een zekere Phil zit in een slaapzak tegen een muurtje geleund. Zee gaat op de grond tegenover hem zitten.
Voelt je je nooit schuldig? wil de maker van de documentaire weten.
Why? antwoordt Zee verbaasd.
He’s an addict, verduidelijkt de maker en zegt zonder het te zeggen: kijk dan hoe hij erbij zit. Dakloos. Verslaafd. Hopeloos.
De opmerking valt helemaal verkeerd bij Zee: wat bedoelt hij met een addict?
He’s a person!
Open mind
Mainline in een notendop: in elke gebruiker schuilt een mens. Toch stel ik min of meer dezelfde vraag: maakt hij zich als uitvinder van 3MMC en aanverwante designerdrugs nooit zorgen om de gezondheidsrisico’s, inclusief de lange termijneffecten van zijn creaties?
“Natuurlijk”, zegt hij in een lang gerekt of course. Juist als wetenschapper maakt hij zich daar zorgen om. Daarom test hij alles uit op zichzelf.
Ooit interviewde ik een dermatoloog, eigenaar van een gerenommeerde kliniek in Hilversum. Het ging over botox en andere fillers. De onderarmen van de man zaten onder de bulten en rode vlekken. Geen reclame, dacht ik toen nog. Maar het zat anders. Een goede dermatoloog, zei hij, test eerst alles op zichzelf uit.
Ook Zee is zijn eigen proefkonijn: “max two chems per week.”
Dat testen doet hij trouwens niet in zijn eentje. “Mijn vrouw, mijn kinderen, mijn werknemers, iedereen helpt mee.”
Pardon!?!
“Natuurlijk laat ik mijn vrouw en kinderen geen drugs testen. Maar om een open mind te houden, speelt mijn omgeving wel een belangrijke rol. Ze observeren me als ik drugs test. Zij zijn de enigen die objectief kunnen zien wat er met me gebeurt. De omgeving heeft altijd een betere kijk op gebruik dan de gebruiker zelf.”
Angst
Terug naar de risico’s. 3MMC staat sinds oktober vorig jaar op Lijst II van de Opiumwet en is daarmee officieel een verboden drug. Wat vindt de maker daarvan?
“Daar ben ik het helemaal mee eens. Je kunt niet voorzichtig genoeg zijn.”
Wel wil hij nog iets kwijt over de War on Drugs. Die gaat in de basis niet over gezondheidsrisico’s, aldus Zee, maar over angst. “De mens leeft van oudsher in gemeenschappen. Dat doen we al duizenden jaren. De mens als soort overleeft alleen door samen te werken met elkaar. En dat samenwerken gaat alleen goed als je in staat bent elkaars gedrag te voorspellen. Daar zijn we ook heel goed in als mens. Maar wat doen drugs? Die verstoren dit alles. Hoe gaat iemand zich gedragen als hij een psychoactieve stof gebruikt? Dat weten we niet, waardoor ons vertrouwen in de ander gaat wankelen. Dat wordt als bedreigend gezien voor de gemeenschap. Dus moeten drugs worden verboden. Het is pure angst wat er achter zit.”
Betrouwbaar
Dr. Zee wil graag nóg iets kwijt, beter gezegd: iets rechtzetten. Ik noem hem tijdens het gesprek voortdurend ‘de uitvinder van 3MMC’, maar hij is formeel niet de uitvinder. 3MMC bestond al in de vorm van een Markush (een beschrijving van een groep ongeveer dezelfde moleculen). “Ik ben wel de eerste die het gesynthetiseerd heeft en dacht: hé, dit is bruikbaar. Wat 3MMC bruikbaar maakt is de voorspelbaarheid van de werking. Dát is wat je wilt weten als je drugs ontwikkelt. Je wilt weten dat gebruik ervan het gedrag telkens op dezelfde manier beïnvloedt. Dat maakt een psychoactieve stof betrouwbaar. Net als medicijnen pas bruikbaar zijn als je precies weet wat ze doen en kunt vertrouwen op de werking.”
94 patenten
Nieuwe drugs ontwikkelen, wat drijft hem dit werk al zo lang vol te houden? Het antwoord laat even op zich wachten. Dan, na een zucht: “Het is nooit mijn werk geweest. Ik ben uitvinder van beroep. Ik heb 93 patenten achter mijn naam staan. Sterker, ik heb sinds vandaag de 94ste op zak. Slechts een derde van mijn uitvindingen bestaat uit chemicals. Ik doe ook veel onderzoek naar planten. De vraag wat me drijft om nieuwe drugs te ontwikkelen is dan ook geen goede vraag. Wat drijft me om dingen uit te vinden? zou de vraag moeten zijn. Dat kan ik je uitleggen: uitvinden is de enige manier om als man (ik heb nu eenmaal geen baarmoeder) iets bij te dragen aan de evolutie en de diversiteit van onze soort als mens. Wát ik uitvind, maakt niet zoveel uit, zolang het maar nieuw is. Dan is het goed.”
Tekst: Nicolline van der Spek I Fotografie: BBC
(*) Amerikaans chemicus Alexander Shulgin is de ontdekker van MDMA.